ჯუმბერ ყოლბაია დაიბადა 1944 წელს გალის რაიონში, მუსიკალურ ოჯახში, სადაც ხშირად იკრიბებოდნენ მუსიკის მოყვარულები. ჯუმბერი პირველად გალის სკოლაში დადგა გუნდის წინ და სწორედ აქედან დაიწყო მისი შემოქმედებითი გზა. გალში მომღერალთა გუნდის მოსასმენად ჩამოსულმა კომპოზიტორმა მიხეილ ჩირინაშვილმა მოისმინა რა ჯუმბერის ნამღერი, მშობლებს სთხოვა იგი სასწავლებლად თბილისში გაეგზავნათ. მართლაც, 1961 წელს ჯუმბერ ყოლბაია თბილისის კულტსაგანმანათლებლო სასწავლებელში ჩაირიცხა საგუნდო-სადირიჟორო განყოფილებაზე, რომელიც 1965 წელს წარმატებით დაასრულა. მალევე მუშაობა დაიწყო საქართველოს სიმღერისა და ცეკვის სახელმწიფო ანსამბლში სოლისტ-მომღერლად, სადაც გაიცნო ჰამლეტ გონაშვილი. სწორედ მან შეასწავლა ჯუმბერს ქართლ-კახური სიმღერები. ერთწლიანი მომზადების შემდეგ, 1966 წელს ჯუმბერ ყოლბაიამ თბილისის ს. სარაჯიშვილის სახელობის სახელმწიფო კონსერვატორიაში ჩააბარა საგუნდო-სადირიჟორო განყოფილებაზე.

აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის მხარდაჭერითა და აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლებისა და კულტურის სამინისტროს ორგანიზებით, ვალერი არქანიას სახელობის არტ-გალერეაში აფხაზეთის სახელმწიფო საგუნდო კაპელის დამაარსებლის, გიორგი შარვაშიძის სახელობის პრემიის ლაურეატის, აფხაზეთის კულტურის დამსახურებული მუშაკის გურამ ყურაშვილის ხსოვნისადმი მიძღვნილი საღამო გაიმართა.

გურამ ყურაშვილმა მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ქართული კულტურის განვითარების საქმეში. მან აფხაზეთში, ჯერ კიდევ 1980-იან წლებში შექმნა პირველი ბავშვთა ინტერნაციონალური კაპელა, რომელიც წლების განმავლობაში წარმატებულ კონცერტებს მართავდა არა მარტო ყოფილი საბჭოეთის ქვეყნებში, არამედ მის ფარგლებს გარეთაც. ის საერთაშორისო საგუნდო მუსიკის კონკურსების არაერთგზის გამარჯვებული იყო.

აფხაზეთში განვითარებული ტრაგიკული მოვლენების შემდეგ კოლექტივმა დროებით შეწყვიტა არსებობა. 12 წლის შემდეგ კი გურამ ყურაშვილმა ახლა უკვე ქალაქ თბილისში ახალი შემადგენლობით შექმნა აფხაზეთის საგუნდო კაპელა, რომელმაც ძალიან მალე გამორჩეული სტილის კოლექტივის სახელი დაიმკვიდრა და არაერთხელ წარმოაჩინა საქართველო და აფხაზეთი საერთაშორისო ასპარეზზე.

საღამოზე გურამ ყურაშვილი გაიხსენეს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელმა ვახტანგ ყოლბაიამ, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარემ ელგუჯა გვაზავამ, კომპოზიტორმა გოგი ჩლაიძემ, აფხაზეთის ა/რ განათლებისა და კულტურის მინისტრის პირველმა მოადგილემ მანანა ქვაჩახიამ, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის აღმასრულებელი ხელისუფლების დაწესებულებებთან ურთიერთობისა და სოციალურ საკითხთა დეპარტამენტის უფროსის მოადგილემ მარინა შენგელიამ, გურამ ყურაშვილის სახელობის აფხაზეთის საგუნდო კაპელის სამხატვრო ხელმძღვანელმა ზვიად ბოლქვაძემ, აფხაზეთის ა/რ განათლებისა და კულტურის სამინისტროს ხელოვნების და მიმდინარე ღონისძიებების სამსახურის უფროსმა კახაბერ ძაძამიამ და სხვ. საღამოს აფხაზეთიდან დევნილი საზოგადოების წარმომადგენლები და გურამ ყურაშვილის ოჯახის წევრები ესწრებოდნენ. 

აფხაზეთის საგუნდო კაპელამ რამდენიმე ნაწარმოები შეასრულა, მათ შორის კომპოზიტორ გოგი ჩლაიძის მიერ გურამ ყურაშვილის ხსოვნისადმი მიძღვნილი „ფერიცვალება ღამეა“. საღამოს ასევე ესწრებოდნენ პირველი ბავშვთა ინტერნაციონალური კაპელის წევრები, რომლებმაც რამდენიმე სიმღერა შეასრულეს.

აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის მხარდაჭერითა და აფხაზეთის ა/რ განათლებისა და კულტურის სამინისტროს ორგანიზებით, ვალერი არქანიას სახელობის არტ-გალერეაში აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარესთან არსებული გიორგი შარვაშიძის სახელობის პრემიის ლაურეატების დაჯილდოების ცერემონიალი გაიმართა. 

აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარესთან არსებული გიორგი შარვაშიძის სახელობის პრემიის წლევანდელი ლაურეატები გახდნენ: ჯემალ შონია - პოეტური კრებულისათვის ,,წაუკითხავი“; ნანა ქარდავა - წიგნისათვის ,,სოხუმში, უსახელო ქუჩაზე“; აზა ბასლანძე - საბავშვო ლექსების კრებულების სერიისათვის: ,,მომღერალი ფერები“, ,,თეთრი ღრუბლები“, ,,ოქროს თევზი“, ,,მხიარული ფიქრები“. ლაურეატებს დიპლომები გადასცა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარესთან არსებული გიორგი შარვაშიძის სახელობის პრემიის კომისიის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელმა ოთარ ჟორდანიამ.

პრემიის მნიშვნელობაზე ისაუბრა კომისიის წევრმა აფხაზეთის ა/რ უმარლესი საბჭოს დეპუტატმა ჯემალ გამახარიამ, ხოლო პრემიის ლაურეატებმა მადლობა გადაიხადეს მათი შემოქმედების აღიარებისთვის.

საქართველოს სახალხო არტისტი, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლებისა და კულტურის მინისტრი, საქართველოს სახელმწიფო, კოტე მარჯანიშვილისა და გიორგი შარვაშიძის პრემიების ლაურეატი, ღირსების ორდენისა და უკრაინის პრესტიჟის ორდენის კავალერი, მაყურებლის სიმპათიის პრიზის მფლობელი, ქალაქ სენაკის საპატიო მოქალაქე, კონსტანტინე გამსახურდიას სახელობის სოხუმის სახელმწიფო დრამატული თეატრის წამყვანი მსახიობი, დირექტორი და სამხატვრო ხელმძღვანელი ათეული წლების განმავლობაში, 1999-2004 წლების მოწვევის საქართველოს პარლამენტის წევრი დიმიტრი (დიმა) ჯაიანი ქართულმა საზოგადოებამ 2017 წლის 12 დეკემბერს უკანასკნელ გზაზე გააცილა.

რუსთაველის თეატრში სახალხო არტისტთან გამოსამშვიდობებლად და ოჯახის წევრებისთვის მისასამძიმრებლად მივიდნენ საქართველოს აღმასრულებელი და საკანონმდებლო ხელისუფლების, მათ შორის აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ხელისუფლების, წარმომადგენლები, პოლიტიკოსები, საზოგადო მოღვაწეები, მეგობრები, კოლეგები და აფხაზეთიდან დევნილი საზოგადოება, საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან ჩამოსული ადამიანები.

აფხაზეთიდან დევნილ საზოგადოებას იმედიანად შემძახებელი კაცი დააკლდა, აფხაზეთს კი ერთი ჭირისუფალთაგნი.

67 წლის ასაკში, ხანმოკლე, მაგრამ მძიმე ავადმყოფობის შემდეგ გარდაიცვალა საქართველოსა და აფხაზეთის სახალხო არტისტი, სახელმწიფო, კოტე მარჯანიშვილისა და გიორგი შარვაშიძის პრემიების ლაურეატი, ღირსების ორდენისა და უკრაინის „პრესტიჟის“ ორდენის კავალერი, „მაყურებლის სიმპათიის“ პრიზის მფლობელი, კონსტანტინე გამსახურდიას სახელობის სოხუმის სახელმწიფო დრამატული თატრის წამყვანი მსახიობი, სამხატვრო ხელმძღვანელი და დირექტორი ათეულობით წლების განმავლობაში, 1999-2004 წლების მოწვევის საქართველოს პარლამენტის წევრი, 2013 წლიდან აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლებისა და კულტურის მინისტრი დიმიტრი ჯაიანი.

დიმიტრი ჯაიანი დაიბადა 1950 წელს სენაკში, პედაგოგების ოჯახში. სენაკის საშუალო სკოლის ოქროსმედალოსანი ჭაბუკი ლიტერატურისა და ხელოვნების სიყვარულმა საქართველოს თეატრალურ ინსტიტუტში მიიყვანა, სადაც მან სამსახიობო ფაკულტეტზე გააგრძელა სწავლა.

 
ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ კი მისმა რექტორმა ილია თავაძემ და ლეგენდარულმა საშა მიქელაძემ (როგორც მას დიმა ჯაიანი მოიხსენიებდა) რუსთავში განაწილებულ დიმიტრი ჯაიანს მოულოდნელად სოხუმში წასვლა შესთავაზეს. როგორც ჩანს, გამჭრიახი გონების ადამიანები უკვე მაშინვე გრძნობდნენ დიმიტრი ჯაიანის ხასიათის განსაკუთრებულ შტრიხებს - შეუპოვრობასა და სიმტკიცეს, რომელიც აფხაზეთში ეროვნული იდეების სათავეებთან მდგარ სოხუმის თეატრს განსაკუთრებით სჭირდებოდა. ამ დღიდან დიმიტრი ჯაიანის ცხოვრება და საქმიანობა განუყოფელი ნაწილი გახდა აფხაზეთის კულტურული ცხოვრებისა, რომელსაც მან გაუხუნარი და წარუშლელი ფურცლები შემატა.

პიროვნული ხიბლით გამორჩეული, ქარიზმატული, უმშვენიერესი ქართველი რაინდის დარი გარეგნობის პიროვნება, გამოკვეთილი ინდივიდუალობისა და ცხადი თვითმყოფადობის მქონე მსახიობი, ასეთი უყვარდათ და ეძვირფასებოდათ დიმიტრი ჯაიანი იქ სოხუმში თუ მერე აქ, თბილისში შეძენილ ერთგულ მაყურებლებს. მის მიერ განსახიერებული საინტერესო და მრავალფეროვანი სახეებიც სოხუმსა თუ თბილისში: მეფე გიორგი, ჰოკონ ჰოკონსენი, ელიზბარ ერისთავი, ოთარ-ბეგი, კორიოლანოსი, ზურაბი, ლადო ასათიანი… მკვეთრი ქართული სათქმელით იყო აღბეჭდილი და ქართული თეატრის საგანძურში დარჩება მარად. მისი ხელოვნება აღიარებული იყო არა მარტო საქართველოში, არამედ მის ფარგლებს გარეთაც, სადაც სოხუმის თეატრს მრავალჯერ წარმოუდგენია სპექტაკლები გასტროლებსა თუ საერთაშორისო ფესტივალებზე.

დიმიტრი ჯაიანი იყო უდიდესი პატრიოტული სულისკვეთებით გამსჭვალული ადამიანი, რომელიც თავის სათქმელს როგორც როლებით, ისე საზოგადოებრივი მოღვაწეობით გამოხატავდა. მთელი მისი შემოქმედებითი ცხოვრება სოხუმის თეატრს უკავშირდებოდა, რაც ძალიან ეამაყებოდა. სცენიდან ხშირად აცხადებდა კიდეც, რომ მას სოხუმის თეატრის გარდა, სხვაგან არსად უმუშავნია. ამბობდა, რომ სოხუმის თეატრი კაცების თეატრი იყო, ისევე როგორც თავად სოხუმი იყო კაცების ქალაქი. თქვენ გამიგებთ, რასაც ვგულისხმობო, დასძენდა და არაერთ ნათელ სახეს ჩამოთვლიდა. ახლა ყველასთვის საცნაური ხდება, რომ იმ კაცთაგან ერთ-ერთი თავად იყო. 

სოხუმის თეატრის დევნილობაში ფეხზე დაყენებისა და მისი წინამძღვრობის მისიაც განგებამ მასვე დააკისრა იმ უმძიმეს პერიოდში, როცა ყოველდღიურობის თანამდევი პრობლემაც მრავლად იყო.

ცალკე უნდა აღინიშნოს დიმიტრი ჯაიანის როგორც აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლებისა და კულტურის მინისტრის როლი. აქ მუშაობისას განსაკუთრებულად გამოიკვეთა მისი მენეჯერული ნიჭიც. მან მნიშვნელოვანი სიტყვა თქვა სამინისტროს განახლებისა და აღორძინების გზაზე და თავისებური ხიბლი შესძინა აფხაზეთიდან დევნილი კულტურული კოლექტივებისა და ხელოვანების შემოქმედებით საქმიანობას. ღირსეული კვალი გაავლო ამ თვალსაზრისითაც. მასზე კიდევ ძალიან ბევრის თქმა შეიძლება, თუმცა ისედაც ბევრს ამბობს მის მიერ განვლილი ცხოვრება, რომელზეც ხვალ კიდევ უფრო მეტი ითქმება. 

ბოლო წლებში ცნობილი ქართველი პოეტების შემოქმედებაში საგანგებოდ არჩევდა თითქოს იმედითა და შემართებით სავსე ლექსებს, რომელიც ქართველ მაყურებელს, დევნილ თუ არადევნილ საზოგადოებას დადებითად მუხტავდა და მომავლისადმი იმედით განაწყობდა. ამიტომაც იყო, რომ შოთა ნიშნიაძის ლექსი „აფხაზური კანტატა“ მისთვის ერთგვარ საპროგრამო ლექსად იქცა. „ო, აფხაზეთო, ბევრი კარგი მოყმის გამდელო, ამორძალი ხარ, მკერდმოჭრილი უსაქართველოდ“, უდიდეს დატვირთვას სძენდა ამ სტრიქონებს, რომელიც თითქოს გაღმა დარჩენილ აფხაზებსაც ეკუთვნოდა და ამ შეძახილით მათაც აწვდენდა ხმას. 

მაყურებელი თავად იყო მოწმე, როგორ იწვოდა დიმიტრი ჯაიანი სცენაზე და ბევრს უკვირდა კიდეც, როგორ უძლებდა ამდენ ემოციას, ამდენ გულწრფელობას მისი მტკივნეული გული. ის სცენაზე ყოველთვის ბოლომდე იხარჯებოდა და ბოლომდე მიჰყვებოდა მაყურებელიც, რომელსაც მოდუნების საშუალებას არ აძლევდა. ამიტომაც იმატა კიდევ უფრო წლების შემდეგ მისი გამოსვლისას ტაშმა და ოვაციებმა.

დიმიტრი ჯაიანს ბოლო პერიოდში განსაკუთრებული გულჩვილობა დასჩემდა, ცრემლების გარეშე ვერ ლაპარაკობდა ვერც სევდიან და ვერც კარგ ამბებზე. ახლაღა ვხვდებით, რომ ეს ერთგვარი წინათგრძნობა იყო, ერთგვარი სინანული ნაადრევად გასვლისა ამ წუთისოფლიდან, სადაც ჯერ კიდევ ბევრი დარჩა გასაკეთებელი. 

დღეს მას მიჰყვება თითოეული ჩვენგანისა და ურიცხვი გულშემატკივრის ცრემლები.

მსუბუქი იყოს მისთვის მისი უსაყვარლესი სამშობლოს მიწა.

აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 
განათლებისა და კულტურის სამინისტრო

კონსტანტინე გამსახურდიას სახელობის სოხუმის სახელმწიფო დრამატულმა თეატრმა კოტე მარჯანიშვილის სახელობის თეატრის დიდ სცენაზე ხანოხ ლევინის პიესის „იაკიში და პუპჩეს“ პრემიერა გამართა. სპექტაკლის ავტორი და რეჟისორია დავით საყვარელიძე.

ეს არის სევდიანი კომედია მახინჯ და ღარიბ იაკიშიზე, რომელსაც ასევე მახინჯ და ღარიბ პუპჩეს შერთავენ ცოლად. თავგადასავალი იწყება მაშინ, როდესაც ნათესავები აღმოაჩენენ, რომ წყვილს ხორციელთათვის წმინდა ცნების „ინაყოფიერეთ და გამრავლდით“...  აღსრულება არ შეუძლიათ.

სპექტაკლის პრემიერა შედგა 2017 წლსი 21 ივლისს რეგიონული თეატრების საერთაშორისო ფესტივალზე. სპექტაკლს აქ საქართველოს კულტურის სამინისტროს მიერ დაწესებული მთავრი პრიზი მიენიჭა და ამავე სამინისტროსთან არსებული სარეკომენდაციო საბჭოს მიერ დასახელებულ იქნა როგორც 2017 წლის ფესტივალის საუკეთესო სპექტაკლი.

სპექტაკლში მონაწილეობდნენ: ჯანო იზორია, ნინო შავგულიძე, მარინა სოლომონია, დავით ბერაძე, სანათა ძაძამია, ნიკა წერედიანი, პაატა ვახტანგიშვილი, ბადრი ბეგალიშვილი და მარიამ ყოლბაია.

პრემიერას აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია ესწრებოდა.

ვალერი არქანიას სახელობის არტ-გალერეაში, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის ორგანიზებით, ჭეშმარიტი მამულიშვილის, აფხაზი ერის თვალსაჩინო წარმომადგენლის, ცნობილი პოლიტიკოსის, მეცნიერისა და საზოგადო მოღვაწის, ვახტანგ გორგასლის I ხარისხის ორდენის კავალერის ლორიკ მარშანიას დაბადებიდან 85 წლისადმი მიძღვნილი ხსოვნის საღამო გაიმართა.

ხსოვნის საღამოს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე ელგუჯა (გია) გვაზავა, ლორიკ მარშანიას შვილი და საქართველოს პარლამენტის დეპუტატი ადა მარშანია, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის წევრები, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები და დევნილი საზოგადოების წარმომადგენლები ესწრებოდნენ.

საღამოს მუსიკალურ თანხლებას უწევდა აფხაზეთის სიმღერისა და ცეკვის სახელმწიფო ანსამბლი ლევან ღვინჯილიას ხელმძღვანელობით.

ლორიკ მარშანია 1932 წლის 24 ნოემბერს ოჩამჩირეში დაიბადა.  სოხუმის მე-4 საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლობდა მოსკოვის სახელმწიფო ეკონომიკურ ინსტიტუტში. ლორიკ მარშანია იყო ეკონომიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, გიორგი შარვაშიძის სახელობის პრემიის ლაურეატი, 250-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომის ავტორი. 1992-2002 წლებში მუშაობდა  აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის პირველი მოადგილედ.

ეთნიკურად აფხაზი ლორიკ მარშანია იმ მცირერიცხოვან აფხაზ მოღვაწეთა შორის იყო, ვინც გასული საუკუნის 90-იან წლებში ღიად დაუპირისპირდა აფხაზ სეპარატისტთა ლიდერს ვლადისლავ არძინბას. იგი მუდამ პრინციპულად იცავდა აფხაზი ეთნოსის თვითმყობადობას და იმავდროულად აფხაზთა სასიკეთო მომავალს მხოლოდ ერთიან საქართველოში ხედავდა.

ლორიკ მარშანია სიცოცხლის უკანასკნელ წუთებამდე მუდამ ცდილობდა, რომ კონფლიქტის მოსაგვარებლად ცივილიზებული გზები, სახალხო დიპლომატიის ნაცადი მეთოდები ახლებურად გაეაზრებინა და მათი განხორციელების ინიციატორად გვევლინებოდა.

ლორიკ მარშანიას ეკუთვნის სიტყვები: „მე აფხაზი ვარ და ამაყად ვამბობ, რომ ჩემი საქართველო აფხაზეთიდან იწყება".

ლორიკ მარშანია 2010 წლის 13 აგვისტოს ავტოავარიის შედეგად ტრაგიკულად დაიღუპა.

საქართველოს მხატვართა კავშირის საგამოფენო დარბაზში თანამედროვე ქართველი მხატვრის, აფხაზეთის მხატვართა კავშირის თავმჯდომარის დავით ბაძაღუას პერსონალური გამოფენა გაიმართა. გამოფენა დავით ბაძაღუას 45 წლის იუბილეს ეძღვნებოდა და სიმბოლურად მხატვრის 45 ნამუშევარს წარმოადგენდა. დავით ბაძაღუას, როგორც აფახაზეთის მკვიდრის შემოქმედების ერთ-ერთი უმთავრესი თემაა აფხაზეთი. მის ნამუშევრებს იცნობენ საზღვარგარეთ, სადაც არაერთი გამოფენა ჰქონია. მისი ნამუშევრები დაცულია ამერიკისა და ევროპის ქვეყნების კერძო კოლექციებში. 

გამოფენის გახსნის ოფიციალურ ცერემონიაზე დავით ბაძაღუას მიესალმნენ აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე ელგუჯა (გია) გვაზავა, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა მინისტრის მოადგილე გოგი ფაცაცია, სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი ზურაბ ხონელიძე, აფხაზეთის ლიტერატორთა და ხელოვანთა შემოქმედებითი გაერთიანების თავმჯდომარე მანონ ბულისკერია. დავით ბაძაღუას შემოქმედების თავისებურებებზე, მის განსაკუთრებულ ხელწერასა და მუდმივი მაძიებლობის იშვიათ ნიჭზე ისაუბრეს ხელოვნებათმცოდნეებმა ქეთი ახობაძემ და დავით ანდრიაძემ, საქართველოს მხატვართა კავშირის თავმჯდომარემ გურამ ცერცვაძემ. გამოფენის გახსნას უძღვებოდა მხატვარი ზურაბ ჭედია. გამოფენას ასევე ესწრებოდნენ საქართველოსა და აფხაზეთის მხატვართა კავშირების, ხელოვნების სფეროს წარმომადგენლები და ხელოვნებისმოყვარულები.

2017 წლის 30 ოქტომბერს ევროპის უნივერსიტეტში საერთაშორისო ოლიმპიადა პროგრამირებაში ილია ვეკუას თასზე 2017-ის დახურვის ცერემონია გაიმართა. ოლიმპიადა 2007 წლიდან ტარდება. 2014 წლიდან კი მისი მხარდამჭერები გახდნენ აფხაზეთის განათლებისა და კულტურის სამინისტრო და საქართველოს ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტო.

ოლიმპიადა წლეულსაც ევროპის უნივერსიტეტის ორგანიზებით, საქართველოს ბანკის გენერალური სპონსორობითა და აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლებისა და კულტურის სამინისტროს მხარდაჭერით ჩატარდა. მის დასკვნით ნაწილს ესწრებოდნენ: აფხაზეთის ავტნომიური რესპუბლიკის განათლებისა და კულტურის მინისტრი დიმიტრი ჯაიანი, საქართველოს ბანკის წარმომადგენლები, სტუმრები უკრაინისა და რუსეთის უნივერსიტეტებიდან.

საერთაშორისო ოლიმპიადაში მონაწილეობდნენ სტუდენტი და სკოლის მოსწავლე პროგრამისტები საქართველოდან, უკრაინიდან, აზერბაიჯანიდან, რუსეთიდან და სომხეთიდან. ამასთან, ოლიმპიადა ამავე ქვეყნების სხვადასხვა ქალაქში პარალელურ რეჟიმში მიმდინარეობდა. ოლიმპიადის დასკვნით ნაწილზე ოლიმპიადის მონაწილე სტუდენტებსა და მოსწავლეებს, ასევე გამარჯვებულ გუნდებს, სერტიფიკატები და შესაბამისი პრიზები გადაეცათ. ოლიმპიადის ყველაზე წარმატებულ მონაწილეს კი საჩუქრად ილია ვეკუას თასი გადაეცა.

წლეულს ოქტომბრიდან აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლებისა და კულტურის სამინისტროს ინიციატივით ქ. თბილისის საჯარო სკოლებში პროექტის ,,გავიღრმავოთ ცოდნა აფხაზეთის ისტორიის შესახებ“ განხორციელება დაიწყო. ლექციების ციკლი მოიცავს საქართველოს ისტორიას აფხაზეთის ჭრილში - ანტიკური პერიოდიდან დღემდე. პროექტი საპილოტეა და მისი მიზანია ქ. თბილისის საჯარო სკოლების მოსწავლეებში აფხაზეთის ისტორიისა და კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ ცოდნის გაღრმავება. საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრომ პროექტის განხორციელების მიზნით თბილისის 5 (ხუთი) საჯარო სკოლა შეარჩია №55, №147, №31, №112, №157).

აფხაზეთის სულიერებისა და კულტურის ცენტრმა ილია ჭავჭავაძის 180 წლისთავს საღამო „მამული, ენა, სარწმუნოება“ მიუძღვნა. თავდაპირველად ილია ჭავჭავაძის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ცალკეულ ეპიზოდებზე ისაუბრა ლიტერატორმა თამაზ ტყემალაძემ. კომპოზიტორმა გიორგი შავერზაშვილმა კი რევაზ ლაღიძის სიმღერის „ჩემო კარგო ქვეყანავ“ თემაზე კომპოზიცია შეასრულა. 

შემდეგ საღამო ილია ჭაავჭავაძისა და „საგურამოს“, რუსთაველისა და სხვა არაერთი პრესტიჟული პრემიის ლაურეატის პოეტ გენო კალანდიას ლექსთა კრებულის „საგალობლები უფლისთვის“ წარდგენით გაგრძელდა. ეს არის კრებული, რომლის გამოსვლას პოეტი საბედნიეროდ, მოესწრო, მკითხველისთვის მის წარდგენას კი ვერა. ამდენად, საღამოზე კრებულის გამოცემის სიხარულს მისი ავტორის არყოფნის სევდა გასდევდა. კრებულზე „საგალობლები უფლისთვის“ ღრმად და საინტერესოდ ისაუბრა სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორმა მარინა ტურავამ, ხოლო საგალობლები წაიკითხა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლებისა და კულტურის მინისტრმა დიმიტრი ჯაიანმა. როგორც საგალობლებზე, ისე ზოგადად გენო კალანდიას პოეზიის განუმეორებელ ხიბლზე, მის გამორჩეულ პოეტურ კრებულებზე "რექვიემი" და "ფესვები" ისაუბრა მწერალმა და კრიტიკოსმა მაკა ჯოხაძემ. მათ არაჩვეულებრივად თქვეს იმაზე, რომ „საგალობლები უფლისთვის“ გენო კალანდიასთვის თითქოს იმქვეყნად გადასვლის ერთგვარი შემზადება აღმოჩნდა, რაც პოეტმა არაერთი წინასწარმეტყველური შესანიშნავი სტრიქონით გამოხატა, მათ შორის ამითაც: „ვემშვიდობები უფალო ლოცვით მიწას, რომელმაც მაქცია კაცად“.

გენო კალანდია მოიგონეს ასევე არნოლდ გეგეჭკორმა, თემურ შაშიაშვილმა და სხვ. საღამოს უძღვებოდა მამა ადამი (ახალაძე).საღამოს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე ელგუჯა (გია) გვაზავა, გენო კალანდიას ოჯახის წევრები და ფართო საზოგადოების წარმომადგენლები ესწრებოდნენ.

აქვე თბილისის ვანო სარაჯიშვილის სახელობის სახელმწიფო კონსერვატორიის პროფესორმა რევაზ თავაძემ წარადგინა პიანისტთა თბილისის მეექვსე საერთაშორისო კონკურსის გამარჯვებული გიორგი გიგაშვილი, რომელმაც ლისტის „სამგლოვიარო სვლა“ ციკლიდან „პოეტური და რელიგიური ჰარმონიები“ შეასრულა, რაც დამსწრეთა იმდღევანდელ განწყობასაც ეხმიანებოდა.

საქართველოს პრემიერ მინისტრის, გიორგი კვირიკაშვილის ინიციატივით, აფხაზური ენის დაცვისა და განვითარების მიზნით  სახელმწიფო პროგრამა ამოქმედდება.

 ამ პროგრამის ამოქმედების მიზნით, 27 ოქტომბერს, აფხაზური ენის დღეს,  საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრმა, ალექსანდრე ჯეჯელავამ და შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრმა ქეთევან ციხელაშვილმა ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმს ხელი მოაწერეს.

 შეთანხმების თანახმად, მხარეები, ერთიანი ძალისხმევით იზრუნებენ აფხაზური ენის დაცვის, შენარჩუნების, განვითარებისა და პოპულარიზაციისთვის. ხელს შეუწყობენ შესაბამის საკითხებზე მომუშავე ქართველი და აფხაზი სპეციალისტებისა და პროფესიული ჯგუფების თანამშრომლობასა და ორმხრივი ნდობის პროექტების განხორციელებას.

 მინისტრებმა თავიანთ გამოსვლებში ხაზი გაუსვეს სახელმწიფოს მხრიდან აფხაზურ ენაზე ზრუნვის კონსტიტუციურ ვალდებულებასა და პროექტის სახელმწიფოებრივ მნიშვნელობას.

 პროექტის ფარგლებში, სასწავლო და სამეცნიერო დაწესებულებებს, მკვლევარებს, დაინტერესებულ პირებს შეუძლიათ წარადგინონ აფხაზური ენის შესწავლას, დაცვასა და განვითარებასთან დაკავშირებული ინიციატივები.

 მემორანდუმის ხელმოწერა განათლების და მეცნიერების სამინისტროში გაიმართა და მას ესწრებოდნენ აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია, აფხაზეთის ა/რ განათლებისა და კულტურის მინისტრი დიმიტრი ჯაიანი, აფხაზური ენის კვლევით დაინტერესებული სასწავლო და სამეცნიერო დაწესებულებების, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და სხვადასხვა სამთავრობო სტრუქტურის წარმომადგენლები.

აფხაზური ენის დღესთან დაკავშირებით აფხაზური ლიტერატურისა და ისტორიოგრაფიის ფუძემდებლის დიმიტრი გულიას ძეგლი ყვავილებით შეამკეს და მის ხსოვნას პატივი მიაგეს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელმა ვახტანგ ყოლბაიამ, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარემ ელგუჯა (გია) გვაზავამ, შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრის პირველმა მოადგილემ პეტრე კანკავამ, აფხაზეთის ა/რ განათლებისა და კულტურის მინისტრმა დიმიტრი ჯაიანმა, პროფესორმა და აფხაზოლოგმა თეიმურაზ გვანცელაძემ, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის წევრებმა, უმაღლესი საბჭოს დეპუტატებმა, სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტებმა. აქ კიდევ ერთხელ ხაზგასმით ითქვა აფხაზური ენის დაცვისა და განვითარების აუცილებლობაზე.

 
აფხაზეთის საჯარო სკოლის მოსწავლეებმა დიმიტრი გულიას ძეგლთან აფხაზურ ენაზე ლექსები წაიკითხეს. შემდეგ კი ყველამ ერთად გადაინაცვლა აფხაზეთის განათლებისა და კულტურის სამინისტროში, ვალერი არქანიას არტ გალერეაში, სადაც აფხაზეთის საჯარო სკოლებში გამართული აფხაზური ენის ტრადიციული კვირეულის დასკვნითი საღამო გაიმართა. საღამოს უძღვებოდა აფხაზეთის ა/რ განათლებისა და კულტურის მინისტრის პირველი მოადგილე მანანა ქვაჩახია. აფხაზეთის მე-2 საჯარო სკოლის მოსწავლეებმა აფხაზეთის თემატიკისადმი მიძღვნილი მუსიკალური კომპოზიცია წარმოადგინეს.

დარბაზში კი საქართველოს ეროვნული ბიბლიოთეკაში დაცული აფხაზურ ენაზე გამოცემული წიგნების საინტერესო კოლექცია იყო გამოფენილი.

აფხაზური ენის დღე 2007 წლიდან 27 ოქტომბერს აღინიშნება. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობა აფხაზეთის ა/რ განათლებისა და კულტურის სამინისტროსთან ერთად ამ დღეს წლეულსაც ტრადიციულად კვირეულის სახით ეხმაურება. აფხაზური ენისადმი მიძღვნილი კვირეული 2017 წლის 23 ოქტომბერს დაიწყო და 27 ოქტომბრამდე გასტანს. კვირეულის ფარგლებში აფხაზეთის საჯარო სკოლებში სხვადასხვა სახის ღონისძიება - კალიგრაფიის და მხატვრული კითხვის კონკურსები, გამოფენები და ა. შ. იმართება.

 აფხაზეთის  № 2 საჯარო სკოლაში აფხაზური ენის კვირეული საინტერესოდ და მრავალფეროვნად ტარდება.  თავდაპირველად ქართული ენისა (ლელა თოდუა) და აფხაზური ენის (დარეჯან თაყაიშვილი) პედაგოგებმა მოსწავლეებთან ერთად გამართეს დისკუსია თემაზე „ქართული და აფხაზური ლიტერატურული ნაწარმოებების შედარებითი ანალიზი“.  ქართული ენის პედაგოგმა ლელა თოდუამ ისაუბრა ქართველ მწერლებზე, რომელთა ნაწარმოებებში აღწერილია ქართულ-აფხაზური ტრადიციები (აკ. წერეთლის „გამზრდელი“, ლ. ქიაჩელის „ჰაკი აძბა“, კ. გამსახურდიას „მთვარის მოტაცება“, შ. ნიშნიანიძის „აფხაზური კანტატა“). ამავე დროს მოსწავლეებმა წაიკითხეს ვაჟა ფშაველას ლექსები აფხაზურ ენაზე. დისკუსიის დროს მოსწავლეებმა პედაგოგებთან ერთად იმსჯელეს ქართულ-აფხაზურ ნაწარმოებებში სხვადასხვა თემის მსგავსება-განსხვავებაზე.

„საუბრები აფხაზურ ფოლკლორზე“ – (აფხაზური ხალხური სიმღერებისა და საკრავების მაგალითზე) - ამ თემით გაგრძელდა აფხაზეთის მეორე საჯარო სკოლაში აფხაზური ენის კვირეული.  სკოლის მუსიკის პედაგოგმა ზურაბ კვერნაძემ ვრცლად ისაუბრა აფხაზური ფოლკლორის, აფხაზური ხალხური საკრავების მნიშვნელობაზე. მან განსაკუთრებით ხაზი გაუსვა აფხაზური ფოლკლორისა და აფხაზური ხალხური მუსიკალური საკრავების შექმნის ისტორიას. აღსანიშნავია, რომ შეხვედრა კითხვა-პასუხის რეჟიმში წარიმართა და პედაგოგმა მოსწავლეების მიერ დასმულ შეკითხვებს ამომწურავად უპასუხა. შეხვედრის ბოლოს მოსწავლეებმა აფხაზური ხალხური სიმღერები შეასრულეს. გარდა ამისა, მოსწავლეებმა კვირეულის ფარგლებში აფხაზურ ენაზე შექმნეს საინტერესო კალიგრაფიული ნამუშევრები, რომელსაც 27 ოქტომბერს აფხაზეთის ა/რ განათლებისა და კულტურის სამინისტროში დასკვნით საღამოზე გამოფენენ.

 სენაკში, თემურ ბოკუჩავას სახელობის აფხაზეთის N7 საჯარო სკოლაში აფხაზური ენის კვირეული აფხაზური ენის სწავლების მნიშვნელობაზე საუბრით გაიხსნა. ეს სკოლა ერთ-ერთი იმათგანია, სადაც საშუალო საფეხურის მოსწავლეები აფხაზურ ენას ეუფლებიან. მათ კვირეულის ფარგლებში წარმოადგინეს ლიტერატურული კომპოზიცია - „ერთად ჟღერდეს ჩონგური და აფხიარცა“. კომპოზიცია მოიცავდა ქართველი პოეტების აფხაზეთისადმი მიძღვნილ ლექსებსა და სკოლის ქორეოგრაფიული ანსამბლის მონაწილეობით შესრულებულ აფხაზურ და ქართულ ცეკვებს. მათ ასევე აფხაზურ ენაზე დადგეს აკაკი წერეთლის "გამზრდელი".

 აფხაზური ენის კვირეული 27 ოქტომბერს დასრულდება. მოსწავლეები დიმიტრი გულიას ძეგლთან წაიკითხავენ ლექსებს აფხაზურ ენაზე. იმავე დღეს, 14.00.სთ ვალერი არქანიას სახელობის არტ გალერეაში (უზნაძის ქ. 68) გაიმართება აფხაზეთის თემატიკისადმი მიძღვნილი, ასევე აფხაზურ ენაზე გამოცემული წიგნების გამოფენა, აფხაზეთის მე-2 საჯარო სკოლის მოსწავლეები კი წარმოადგენენ მუსიკალურ კომპოზიციას.

აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოსა და ვეტერანების საქმეთა სახელმწიფო სამსახურის ორგანიზებით, ბიზნეს ცენტრ „მოზაიკას“ კონგრეს-ჰოლში ვეტერანთა დღისადმი მიძღვნილი საღამო გაიმართა.

„ვეტერანების დღე“ 2014 წლის 17 ოქტომბერს ვეტერანების საქმეთა სახელმწიფო სამსახურის ინიციატივით დაწესდა.

საღამოში მონაწილეობდნენ აფხაზეთის გურამ ყურაშვილის სახელობისსახელმწიფო საგუნდო კაპელა, აფხაზეთის სიმღერისა და ცეკვის სახელმწიფო ანსამბლი „აფხაზეთი", საქართველოს შეიარაღებული ძალების ვეტერან-ოფიცერთა კავშირის ანსამბლი „მშვიდობა", მომღერლები ირმა სოხაძე, ინგა ბერაძე, გიგი გეგელაშვილი და თაკო ოქროპირიძე.

ვეტერანებს ეს დღე მიულოცეს და სიტყვით მიმართეს საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილემ გიორგი ვოლსკიმ, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელმა ვახტანგ ყოლბაიამ, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარემ ელგუჯა (გია) გვაზავამ, ვეტერანების საქმეთა სახელმწიფო სამსახურის დირექტორის მოადგილემ ჯანდრი უბირიამ და სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტმა ქრისტინე ჩაჩუამ.

 საღამოს ასევე ესწრებოდნენ საქართველოს დაზვერვის სამსახურის უფროსი დავით სუჯაშვილი, შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის პირველი მოადგილე პეტრე კანკავა, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა მინისტრის მოადგილე გოგი ფაცაცია, აფხაზეთის ვეტერანთა კავშირის თავმჯდომარე ზურაბ შამუგია, ჩუღურეთის რაიონის გამგებელი ზურაბ ჩიკვილაძე, სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი ზურაბ ხონელიძე, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის წევრები და უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები, ომის ვეტერანები და დევნილი საზოგადოება ესწრებოდნენ.